کشف سیستم GPS داخلی مغز!
جایزه ی نوبل ۲۰۱۴ در زمینه ی فیزیولوژی یا پزشکی به افتخار کشف سیستم GPS داخلی مغز به John O’Keefe، May-Britt Moser و Edvard Moser اهدا شد. این جایزه به علت کشف آنها در مورد نورونهای ویژه ای است که در هیپوکامپ و قشر انتورینال مغز انسانها، حیوانات، میمونها و موشها قرار دارند. این نورونها باعث به وجود آمدن یک نقشه ی ادراکی یا قابل شناسایی از هر اتاق یا فضایی که قبلا در آن بوده اید می شوند. هنگامی که شما در یک اتاق یا فضا راه می روید، یک سلول مکان یاب بسیار ویژه برانگیخته می شود، و اگر در آینده دوباره از همان مکان مشابه دیدار کنید، همان سلول مکان یاب خاص برانگیخته می شود! این سه محقق، ۱.۱ میلیون دلار را با یکدیگر قسمت کردند.
به سال ۱۹۷۱ که برگردیم، O’Keefe و Jonathan Dostrovsky کشف کردند که هیپوکامپ موش دارای سلولهای مکان یاب ویژه ای است که دقیقا با مکان حال حاضر موش در ارتباط هستند. قبل از سال ۱۹۹۷ ما میدانستیم که هیپوکامپ عمیقا با یادگیری و حافظه در ارتباط است، اما کشف خاص بودن سلولهای مکان یاب و ساختن نقشه ی ادراکی-فضایی توسط آنها یک ابتکار فوق العاده بود. و اینکه نورونهایی وجود دارند که در یک مکان خاص در مغز انسان و حیوان برانگیخته می شوند.
بعدها در سال ۲۰۰۵، Edvard Moser و May-Britt Moser دریافتند که قشر انتورینال ( ناحیه ای در مغز که هیپوکامپ را تغذیه می کند)، دارای سلولهای شبکه ای است ( نورونهای هرمی که به صورت شبکه ی مثلثی کنار یکدیگر قرار گرفته اند). این سلولهای شبکه ای به صورت تاثیرگذاری یک سیستم هماهنگ هستند همراه با مکان یابی فضایی ویژه که باعث برانگیخته شدن سلول های شبکه ای می شوند. سلول شبکه ای به صورت مستقیم با دنیای فیزیکی در ارتباط نیست، اگر به سمت چپ یک قدم بردارید، الزاما˝ سلول شبکه ای سمت چپ برانگیخته نمی شود. به نظر میرسد، مغز از روش رمزگذاری برای ارتباط سلولهای شبکه ای استفاده می کند.
تحقیقات نشان میدهد، سلولهای خاکستری با دیگر نورونهای موجود در قشر انتورینال، و به همراه سلول های مکان یاب در هیپوکامپ یک شبکه را تشکیل می دهند. این مدار به منزله ی یک سیستم موقعیت یاب جامع است که GPS داخلی در مغز نامیده می شود. اکثر تحقیقات در این زمینه روی موش صورت گرفته است ولی آزمایشات اخیر نشان میدهد که مغز انسان هم کارکرد مشابهی دارد. مغز دارای کارکردهای شگفت انگیزی است که بیشتر آنها هنوز برای ما مبهم و پیچیده است. چگونه مغز انسان می تواند وظایف خطیری مانند برنامه ریزی و فکر کردن را انجام دهد.
نظرات