چه عواملی ما را از کلون کردن انسان‌ها باز می‌دارد؟

اگر روزی تمام نویسندگان سبک علمی تخیلی ما را در زمان حال ملاقات کنند، احتمالا از خودشان خواهند پرسید: پس تمام این کلون‌های وعده داده شده کجا هستند؟!

در دهه‌ی ۲۰۰۰ به نظر می‌رسید که امکان دارد، دانشمندان سرکش هر لحظه دست به کلون کردن انسان‌ها بزنند. گوسفند دالی مشهور، اولین پستاندار کلون شده از یک سلول بالغ بود که در سال ۱۹۹۷ متولد شد. در آن دوره شورایی حول حفظ اخلاق زیستی طبق دستور رئیس جمهور آن دوران ایالات متحده امریکا، جورج بوش، تشکیل شد این شوراء به همراه یک گزارش اورژانسی از دانشگاه‌های سراسر کشور امریکا، این نوع تکنولوژی را حتی برای امور تحقیقاتی و یا درمانی غیرایمن پنداشتند و تصمیم به تحریم آن کردند. در آن دوره رسانه‌ها در باره‌ی چنین آزمایشاتی بی توقف گزارش تهیه می‌کردند. حتی آرنولد شوالتزنگر معروف نیز با نقش آفرینی در فیلمی سینمایی که در باره‌ی فردی که کلون‌اش اداره‌ی زنگی‌اش را تصاحب می‌کند، در این امر دخالت پیدا کرده بود.

بله در طی ۱۵ سال اخیر یا بیشتر، تحقیقات ژنتیکی آن‌چنان گسترش و پیشرفت یافته‌اند که، از دیدگاه علمی بحث، ما در واقع بسیار نزدیک به توانایی کلون کردن و ساختن یک کلون انسان واقعی هستیم.

اما هم‌چنان جای نگرانی جدی نیست، چرا که برای کلون کردن انسان همچنان سد‌ها و مرز‌های ناشناخته‌ای باقی مانده است. و همه‌ی این سد‌ها فقط به مسائل علمی موضوع ختم نمی‌شوند.

به عنوان سد اول می‌توان اذعان داشت که تکنولوژی که طی آن گوسفند دالی در دهه‌ی ۹۰ میلادی به وجود آمد در حال کاملا ناکارآمد شناخته شده است. همان‌طور که در گزارشی ذکر شده است، تنها یکی از هر ۱۰۰ جنین کلون شده قادر به تولد منجر به زندگی می‌باشد و حتی برخی از حنین‌هایی که هم به صورت زنده به دنیا می آیند از عیوب مرگبار هنگام تولد رنج می‌برند. دانشمندان با شکستن قفل بعضی از ژن‌هایی که در تبدیل یک سلول به یک جنین کاملا تکامل یافته، که در صورت معمول اصلی خود در حالت  خاموش قرار دارند، توانسته‌اند برخی از این موانع را رفع کنند.

این پیشرفت و مرز گشایی‌های علمی ، این امکان را به شرکت‌های تجاری داده‌اند تا با اعتماد به نفس بالا از مشتریان خود برای کلون کردن حیوانات مورد علاقشان مبالغ هنگفتی را دریافت کنند. (کلون کردن حیوانات اهلی تضمین شده است، با اینکه کاری بسیار هزینه‌ بر خواهد بود اما به عنوان آزمایشات اولیه بر یک سری از حیوانات اهلی افراد مشهور و سلبریتی‌ها انجام شده و نتیجه‌ی مثبت گرفته شده است) و حتی دانشمندان چینی در آزمایشگاه‌های خود افتخار کلون کردن کامل میمون‌ها را نیز کسب کرده اند.

اما همه ی این مدارک به نظر کافی برای کلون کردن یک انسان کامل نمی رسد ، درست است؟ اما حتی با وجود علم کافی که هرچند هم اکنون در دسترس ما نیست باز هم، انجام کلون انسانی نیازمند تعداد بالای قابل توجهی از سقط جنین‌ها را می‌شود، این مقدار هر چقدر هم کم، به اندازه‌ای زیاد می‌باشد که توجه کمیته‌های اخلاقی را جلب کند و از ادامه‌ی تحقیقات در این زمینه جلوگیری کند. یی ژانگ (Yi Zhang) ،بیولوژیست متخصص سلول‌های ساقه‌ی مغز و شخصیت علمی که مشکل ژن‌های قفل شده در کلون کردن پستانداران را حل کرده بود، به گزارشی اشاره کرد که در آن ذکر شده بود در طی پروسه‌ی کلون کردن تنها دو عدد میمون ماکوعو دم بلند، نیاز به ۶۳ مادر جایگزین و ۴۱۷ سلول تخم می‌باشد، که در این صورت تمام اینها تنها به ۶ بارداری سالم ختم خواهد شد.

البته این مسئله نیاز به گفته شدن ندارد که بسیاری از کشور‌ها انجام چنین آزمایشاتی را به شکل کلی ممنوع اعلام کرده‌اند. برگرفته از مرکز ژنتیک و جامعه، هرگونه اعمال شامل کلون کردن موجودات زنده در ۴۶ کشور دنیا و کلون کردن آمیزشی (کلون کردنی که مخصوصا به قصد به وجود آوردن انسان‌های بالغ صورت بگیرد) علاوه بر آن کشور‌ها در ۳۲ کشور دیگر نیز تحریم شده است اما این تحریم‌ها شامل کلون کردن سلول‌های اعضای بدن انسان به صورت جداگانه به منظور ساخت اورگان های مختلف بدن و به کار بردن آن‌ها در عمل های پیوند عضو و هداف پزشکی و درمانی نمی شود، و در این موارد کلون کردن بی مورد و اشکال است. در ایالات متحده، ۱۵ ایالت کلون کردن آمیزشی را ممنوع اعلام کرده‌اند و ۳ ایالت نیز صرف بوجه عمومی در زمینه‌ی تحقیقات برای کلون کردن را غدقن کرده اند.

البته این به آن معنا نیست که چون‌که دانشمندان نباید کاری را انجام بدهند، آن ها در واقع آن کار را انجام نخواهند داد. اما انجام تحقیقات در زمینه‌ی کلون کردن انسان نیاز به مبلغ هنگفتی بودجه‌ و حمایت مالی و زیرساخت‌های پیشرفته‌ی تکنولوژیکی دارد، این موارد چیزی نیست که به طور تصادفی در آزمایشگاه یک دانشمند وجود داشته باشد. به همین دلیل، هر کسی که مایل به انجام آزمایش کلون کردن انسان باشد باید در مقابل دادگاه‌های جهانی پاسخگو باشد.(البته مگر اینکه یک میلیاردر مجنون خواستار انجام کل این پروسه به طور مخفیانه و شخصی باشد.)

ار آن‌جایی که دولت چین بعد از کلون کردن موفقیت آمیز میمون‌ها، عمل کلون کردن را ممنوع نکرد، برخی از منتقدان معتقدند که دانشمندان چینی بعد از موفقیت اولیشان ممکن است دست به کلون کردن انسان زده باشند و نسبت به وضعیت موجود اظهار نگرانی کردند. اما حداقل این محققین اذعان داشته اند از آنجایی که اخلاق اجتماعی به هیچ وجه اجازه‌ی انجام چنین آزمایشاتی را به آن‌ها نمی‌دهد آن‌ها برنامه‌ای برا کلون کردن انسان‌ها ندارند.

اعتراف اخیر گویای این قضیه است که دانشمندان به خوبی مطلع هستند که انجام چنین آزمایشاتی باعث شرمساری و بدنامی آنها در مجامع علمی و دیپلماتیک خواهد شد. این فشار به تنهایی شاید برای بازنگه داشتن دانشمندان سرکش، از انجام آزمایشات کلون سازی، حتی در کشور‌هایی که هیچ قانونی برای جلوگیری از کار آنها نباشد، کافی باشد. حداقل برای زمان حال.